Jak myślisz, co nadaje taki koloryt tabletkom powlekanym? No to zobaczmy:
1. Barwniki syntetyczne:
– Żółcień chinolinowa (E104): składnik kosmetyków do twarzy, tuszu do tatuaży, past do zębów, środków do pielęgnacji włosów, galaretek, lodów, napojów, cukierków; wykazano związki spożywania tego barwnika z nadpobudliwością u dzieci i ze skórnymi reakcjami alergicznymi (zobacz „szóstka z Southampton) a w skrajnych przypadkach może wywołać wstrząs anafilaktyczny oraz wykazuje działanie potencjalnie kancerogenne
– Żółcień pomarańczowa S (E110): znajduje się w zagęszczonych likierach owocowych, płatkach śniadaniowych, ciastkach, ciasteczkach, marcepanach, kosmetykach i lekach; może nasilać objawy astmy, wywoływać nadpobudliwość i zaburzenia koncentracji u dzieci, powodować reakcje alergiczne (z pokrzywką i katarem siennym) bóle brzucha, może sprzyjać pogarszaniu stanu cery i wypryskom; ostatecznie wzmianki o działaniu rakotwórczym, ale nie potwierdzone naukowo na ludziach
2. Barwniki naturalne:
– Kurkumina (E100): Naturalny barwnik pochodzący z kurkumy, nadający tabletkom żółty kolor
– Ryboflawina (E101): barwnik pozyskiwany w procesie biosyntezy z udziałem grzybów
Eremothecium ashbyii i Ashby gossypii. W szczególnych przypadkach, dopuszcza się stosowanie ryboflawiny produkowanej z wykorzystaniem genetycznie zmodyfikowanych mikroorganizmów (GMM); ryboflawiną barwi się produkty zbożowe (zwłaszcza płatki śniadaniowe), suplementy diety, smakowe fermentowane i niefermentowane produkty mleczne, sery topione i dojrzewające;
3. Polimery powlekające:
– HPMC (hydroksypropylometyloceluloza): polimer, który łączy się z barwnikami. HPMC jest uważana za bezpieczną dla zdrowia, pod warunkiem stosowania jej zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami (które co jakiś czas się zmieniają/aktualizują, może być tak jak w 2020 r kiedy obniżono WSZYSTKIE ADI, bo w produktach dla których normy obowiązywały do 2019 r były za wysokie i produkty powodowały skutki uboczne). W badaniach na zwierzętach nie wykazano znaczących efektów toksycznych przy normalnych dawkach. A u ludzi, którzy spożyli nadmiar zauważono dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunki, luźne stolce, uczucie dyskomfortu).
– PVA (polialkohol winylowy): Inny popularny polimer używany do powlekania. PVA jest zazwyczaj bezpieczny przy stosowaniu zgodnie z zaleceniami. Wysokie dawki mogą potencjalnie powodować problemy trawienne. PVA jest częściowo biodegradowalny – może ulegać rozkładowi w środowisku, ale proces ten jest powolny.
4. Plastyfikatory: Dodawane do powłok w celu zwiększenia ich elastyczności, np. triacetyna. Przypominam, że ftlany też są plastyfikatorami (o innym składzie chemicznym)
Wybór konkretnej metody i substancji zależy od wymagań technologicznych, stabilności substancji czynnej, pożądanego wyglądu oraz przepisów regulujących stosowanie barwników w farmacji.
Hm, czy naprawdę to wszystko jest ci potrzebne?
Z takich słoiczków korzystają nie tylko producenci żywności dla niemowląt ale również producenci suplementów, środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego i żywności funkcjonalnej. Generalnie to najlepsze opakowanie – jeśli weźmiemy pod uwagę metal/plastik/szkło/papier – w przypadku żywności „mokrej” szkło zdecydowanie nadaje się do przechowywania. Problemem stają się uszczelniacze. Uszczelniacze stosowane w zakrętkach słoików, w tym tych przeznaczonych dla niemowląt powinny spełniać rygorystyczne normy jakości oraz przepisy regulacyjne. Ble ble ble. Uszczelniacze muszą przejść testy migracyjne, które sprawdzają, czy substancje chemiczne z uszczelniacza nie przenikają do żywności w ilościach przekraczających DOPUSZCZALNE LIMITY. A jeśli limity są to znaczy, że te substancje zawarte w uszczelniaczach przenikają do żywności. A jeśli przenikają to warto się zastanowić coż to tak w nich jest.
Elastomery i guma: Silikony (PDMS – Polidimetylosiloksan), EPDM (Monomer etylenowo-propylenowo-dienowy); Guma naturalna (NR – Natural Rubber) i inne
Plastizole: Są to mieszaniny żywic PVC z plastyfikatorami, które po ogrzaniu tworzą elastyczną uszczelkę.
I wiecie co podnosi przenikalność tych substancji do żywności? Tłuszcze. A tłuszcze gromadzą się zazwyczaj pod samym wieczkiem:(
Kojarzysz Szóstkę z Southampton (The Southampton Six)? To zagadnienie odnosi się do sześciu sztucznych barwników spożywczych, które były badane pod kątem ich wpływu na zachowanie dzieci (zwłaszcza ADHD). Badania te zostały przeprowadzone na Uniwersytecie w Southampton w Wielkiej Brytanii i opublikowane w 2007 roku. Wykazały one, że te barwniki mogą być związane ze zwiększoną hiperaktywnością u dzieci.
E102 – Tartrazyna (Tartrazine)
E104 – Żółcień chinolinowa (Quinoline Yellow)
E110 – Żółcień pomarańczowa FCF (Sunset Yellow FCF)
E122 – Azorubina/Karmoizyna (Azorubine/Carmoisine)
E124 – Czerwień koszenilowa A (Ponceau 4R)
E129 – Czerwień Allura AC (Allura Red AC)
W wyniku badań przeprowadzonych przez Uniwersytet w Southampton, Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) zalecił, aby produkty zawierające te barwniki były oznaczone ostrzeżeniem o możliwym wpływie na aktywność i uwagę u dzieci. W niektórych krajach wprowadzenie tych barwników do żywności jest regulowane bardziej rygorystycznie lub nawet zakazane.
Jak myślisz jak o się ma do Polskich realiów?
Wszystkie są dostępne i to nawet w niemałej ilości. Na przykład tartazyna, podobnie jak azorubina, może wykazywać właściwości hepatotoksycznei cytotoksyczne a znaleźć ją możesz łatwo w napojach w proszku, esencjach owocowych i miodzie sztucznym; żółcień chinolinowa zabarwia lody, napoje, galaretki, cukierki a także występuje jako składnik kosmetyków do twarzy, tuszu do tatuaży, past do zębów, środków do pielęgnacji włosów; żółcień pomarańczowa jest w likierach owocowych, płatkach śniadaniowych, ciastkach, ciasteczkach, marcepanach, kosmetykach i lekach…
Co zasugerowali badacze z Southampton?
* 6 barwników: tartrazyna, żółcień chinolinowa, żółcień pomarańczowa, azorubinai czerwień allura, mogą wywoływać nadaktywność i zaburzenia koncentracji u dzieci.
* uznano, że narażenie zarówno dorosłych jak i młodszych konsumentów na te barwniki, może być przekroczone jeśli konsument spożywa duże ilości barwionych produktów – a o to nietrudno.
* najwięcej barwników potencjalnie szkodliwych dla człowieka zawierają napoje izotoniczne i napoje o fantazyjnych kolorach
* w krajach Unii Europejskiej wprowadzono obowiązek umieszczania na etykietach produktów zawierających którykolwiek z tych barwników ostrzeżenie:„może mieć szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci”
*ADI (bezpieczne dzienne spożycie) dla wielu z tych substancji zostało zmienione po 2009 r np. dla żółcieni chinolinowej wynosi 0,5 mg/ kg masy ciała/ dobę. Poziom ten został zmniejszony z 10 mg / kg masy ciała dobę w 2009 roku przez EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności)
* Niektóre z tych barwników zostały już wycofane z produkcji. np. żółcień chinolinowa jest zakazana do stosowania w żywności w USA, Japonii i Norwegii.
Barwniki te omówimy sobie szczegółowo w kolejnym wpisie 🙂